Çin borcunu ödeyemeyen Uganda'nın Entebbe Havalimanına el koydu

Çin, Uganda'nın 200 milyon dolarlık kredi borcunu ödeyememesi nedeniyle Entebbe Uluslararası Havaalanı'na el koyuyor. 

HAVALİMANINA EL KONULDU

Uganda, 2015'te Çin'den 207 milyon dolar kredi almış, ancak bu borcu ödeyememişti. Çinli Exim Bank, borcu yeniden müzakere etmeyi reddederken havalimanına el konulması kararı alındı. 

Entebbe Havaalanı, Uganda'nın dünyaya açılan tek kapısı. Böylece, Çin'in Afrika'da bir limanı daha oldu.

HAVALİMANI GENİŞLETME PROJESİ İÇİN VERİLEN KREDİ

Uganda'nın dünyaya açılan tek kapısı konumundaki söz konusu havalimanı için genişletme projesi uygulamaya karar verilmişti. Pistlerin yenilenmesi, terminal binasının modernizasyonu, yeni bir kargo operasyon merkezi ve otopark, bu projenin ana unsurları olarak öne çıkıyordu.

Entebbe Havalimanı’nın kapasitesini artırmak için gereken finansman konusunda 2015 yılında Çin ile temasa geçilirken, 200 milyon dolarlık kredinin kullandırılmasına karar verilmişti. 

ÇİN’İN BORÇ DİPLOMASİ

Afrika’da ve dünyada artan Çin etkisinden rahatsız olan taraf ülkeler, Çin’in aşırı borçlandırma ve borç diplomasisi aracılığıyla ekonomi kartını emperyalist niyetlerle son derece önemli bir araç olarak kullandığını, nihayetinde borç batağına saplanan ülkelerin kaynaklarını ve stratejik önemi haiz değerlerini sömüreceğini ileri sürüyorlar. Geçtiğimiz yılın verilerine göre Çin’e en çok borcu olan 8 ülke Cibuti, Tacikistan, Kırgızistan, Lao, Maldivler, Madagaskar, Pakistan ve Karadağ. Bu borçlar, büyük oranda ilgili devletlerin çeşitli altyapı ve üstyapı faaliyetleri için Çinli muhataplarından aldıkları kredilere dayanıyor.

Çin yönetimi bir yandan kendi ekonomik çıkarları ve küresel liderlik amacı bağlamında oldukça büyük bir öneme sahip olan “Kuşak ve Yol Girişimi” çerçevesinde bu kredi ve borçlanmaları desteklerken, diğer yandan borçlarını ödeyemeyen ülkelerin çeşitli varlıklarına el koyarak söz konusu girişimin güvenliğini ve sürdürülebilirliğini garanti altına almaya çalışıyor. Bu durum, borçlu devletleri ve uluslararası toplumu Çin’e karşı endişeye sevk ederken akıllara Sri Lanka örneğini getiriyor. Hatırlanacağı üzere, Çin’e ve Çin menşeli firmalara yüzde 8 faizle 8 milyar dolar kredi borcu bulunan ve borçlarını ödemekte zorlanan Sri Lanka hükümeti, 2017 yılında Hambantota kentindeki bir limanın kullanım ve tasarruf haklarının yüzde 70’ini 99 yıllığına Çinli bir şirkete devretmişti. Bu durum bir yandan Çin’in yumuşak güce dayalı dış politika söylemine büyük bir darbe vururken, öte yandan uluslararası toplumun diğer üyelerini ve bilhassa borçlu ülkeleri Çin’in yayılmacı iştahı konusunda tedirgin etmişti.

AFRİKA’YA VERİLEN BORÇLAR LÜTUF MU, LANET Mİ?

Pekin’in uyguladığı borç diplomasisi sonucunda ortaya çıkan ekonomik ve siyasi egemenlik sorunları, 21. yüzyılın başlangıcından itibaren Çin ile yakın ekonomik ilişkiler kuran, bu ülkeden büyük miktarda kredi ve hibe alan Afrikalı ulusları da tehdit ediyor. Hâlihazırda Zambiya ve Cibuti bu tehdidi en yoğun hisseden ülkeler olarak görülüyor. Çin’e olan borcu her geçen gün artan Zambiya’da, tıpkı Sri Lanka’da olduğu gibi, ülkenin bazı milli kurumlarının mülkiyetinin ve kullanım hakkının borca karşılık olarak Çinli şirketlere devredildiği iddiaları, bu husustaki endişeleri daha da arttırdı.

Başkan Edgar Lungu’nun göreve geldiği 2015 yılının Haziran ayından bu yana, Çinli şirketlerle çeşitli yatırımlar için 8 milyar dolar değerinde finansman anlaşması yapan Zambiya’da, kabaran ve ödenemeyen borçlar nedeniyle bir elektrik şirketinin (Zesco), TV ve radyo istasyonu olarak faaliyet gösteren bir kamu kuruluşunun (ZNBC) ve bir havaalanının (Kenneth Kaunda Uluslararası Havalanı) Çin’e devredildiği iddia ediliyor. Zambiyalı yetkililer bu iddiaları reddetse de, borçlarını ödemekte zorlanan ülkede, Çin finansmanıyla gerçekleştirilen yatırımların geleceği konusunda, yetkililer tarafından birbiriyle çelişen açıklamalar yapılıyor. Ülkenin Finans Bakanı “Çin finansmanıyla gerçekleştirilen, tamamlanma oranı yüzde 80’in altındaki bütün yatırımların iptal edileceğini” duyururken, Başkan Lungu “Her şeyin yolunda olduğunu ve yatırımların devam ettirileceğini” açıklayabiliyor. Çin aynı zamanda Zambiya Ulusal Radyo ve Televizyon Yayıncılığı Şirketi’nin de hisselerinin yüzde 60’ını elinde bulunduruyor. Bu durum, Batılıları ve Batı’nın güdümündeki IMF’yi endişeye (!) sevk ederken, çözüm önerileri ortaya atılıyor ve Çin şiddetle eleştiriliyor. Zira Zambiya’nın mevcut borçlarının büyük bir kısmı Çin’den aldığı kredi ve yatırım finansmanlarından kaynaklanıyor.