0850’li hatlar olağan şüpheli haline geldi

Hakiminden, akademisyenine, sporcusundan, siyasilere toplumun her kesiminden binlerce kişiyi mağdur eden telefon dolandırıcılıkları pek çok banka, hava yolu ve tele alışveriş şirketlerinin tercih ettiği 0 850’li hatları “olağan şüpheli” hale getirdi.

Hedef oldukları dolandırıcılık nedeniyle hayatları kabusa dönen vatandaşlar adli makamların kapısını çalarken, TBMM’ye de başta 850’li hatlarla ilgili olmak üzere bu konuda çok sayıda şikayet başvurusu yapıldı. Bilgi Teknolojileri İletişim Kurumu (BTK) ise TBMM’ye gönderdiği raporda, 0 850 hatların 0 532 gibi mobil ve diğer 0 212 gibi sabit numaralardan farkının bulunmadığı, yalnızca dolandırıcılık amaçlı kullanıldığına ilişkin yanlış algı olduğu, bu numaraların pek çok kurumsal şirket tarafından kullanıldığını vurguladı. “Dolandırıcılık faaliyetinin gerekçesi, dolandırıcılık yapan taraflara 0 850 alan kodlu numara tahsis edilmiş olması değil, dolandırıcılık yapma iradesidir” diyen BTK, dolandırıcılıkla ilgili tespitin ancak adli merciler tarafından yapılabileceğini, bilgileri dahilinde dolandırıcılık sebebiyle iptal edilen numara bulunmadığını belirtti.

10 milyon sorgulama

Son yedi yılda tahsis edilen numaraların 4 milyonu bulduğunu belirten BTK, duyarlı vatandaşların dolandırıcılığa maruz kalıp kalmadıklarını öğrenmek için 10 milyona yakın numara için sorgulama yaptığını bildirdi. Açık hat olarak tabir edilen patates hatlara yönelik geliştirilen tedbirlere vurgu yapan BTK, “cezaların artırılması” gerektiğini kaydetti. Milliyet bu yazı dizisiyle BTK’nın penceresinden 850’li hat çıkmazına ışık tutuyor.

Caydırıcı ceza talebi

TBMM Dilekçe Komisyonu’nun kapısını çalan vatandaşlar, hayatlarını kabusa dönüştüren hem manevi hem de maddi yıkıma yol açan telefonla dolandırıcılığın önlenmesi talebinde bulundular. Bu vatandaşlardan İ.O ve arkadaşları, binlerce vatandaşın maruz kaldığı “0850” hat ile başlayan numaralar üzerinden dolandırıcılık yapıldığını, caydırıcı cezalar getirilmesini istedi. Kendilerini Türksat Kablo Net, Telekom gibi internet sağlayıcı firmaların personeli gibi tanıtıp, kimlik bilgilerini elde ettikten sonra banka hesaplarının boşaltılması, yüzbinlerce liralık borç yüküyle karşı karşıya kaldıklarını dile getiren vatandaşlar, 0 850 ve benzeri telefon hatların tahsisi ve kullanımının disiplin altına alınması için gerekli düzenlemelerin yapılmasını talep etti. Dilekçe Komisyonu Başkanı AK Parti İstanbul Milletvekili Belma Satır, şikayetleri tek tek inceleyerek çözümü için konuyu BTK’ya iletti.

Komisyondan ısrarlı takip

BTK’dan ilk aşamada komisyona gönderdiği yanıtta, 0 850 kodlu telefonların, 0 212 gibi coğrafi alan kodu, 532 gibi mobil numaralardan farklı olmadığını, yetkilendirilen işletmecilere tahsis edildiğini ve abonelere verilmesinin ise işletmecilerin sorumluluğunda bulunduğunu kaydetti. BTK, sadece 850 hatlar değil herhangi bir telefon numarasının dolandırıcılık amacıyla kullanılabileceğini belirterek, “Suç duyurusu için adli makamlara, kişisel verilerin gizliliği yönünden Kişisel Verileri Koruma Kurumu’na (KVKK) ve ikincil düzenlemeler açısından Ticaret Bakanlığı’na başvurulması” gerektiğini belirtmekle yetindi.

BTK rapor gönderdi

Komisyon bu yanıttan tatmin olmayarak BTK’dan dolandırıcılığa yönelik alınabilecek tedbirler ve çözüm yollarına ilişkin yeniden bilgi talep etti. Komisyonunun ısrarlı talebine karşı BTK kısa süre önce Meclis’e kapsamlı bir rapor gönderdi. Raporunda, İnternet Servis Sağlayıcıları (İSS) ile pazarda Etkin Piyasa Gücüne (EPG) sahip işletmecilere yönelik erişim yükümlülüğü ve referans erişim teklifi hazırlama ve yayınlama yükümlüklerine dikkat çekti. Sabit genişbant internet hizmetlerine yönelik yapılan pazar analizleri neticesinde Türk Telekom’un etkin piyasa gücüne sahip işletmeci olarak belirlendiğini, Türk Telekom tarafından internet servis sağlayıcılara sunulan toptan seviyedeki erişim hizmetlerinin usul, esas ve ücretlerinin kurumca onaylanan referans teklifler kapsamında düzenlendiğini kaydetti. Firmalar arasındaki abone geçişlerinin kurallarını sıralayan BTK, kurumun görev ve sorumlulukları dâhilinde işletmeci değişikliği kapsamında abonelerin/kullanıcıların aranmasına ilişkin görevi bulunmadığını bildirdi.

Manipüleye yaptırım

BTK, arayan hat bilgisinin hem işletmeciler, hem de işletmecilerin aboneleri tarafından değiştirilmemesine yönelik gereken düzenlemelerin mevzuatta yer aldığını, kurumun da gereken denetimleri düzenli olarak yaptığını, eğer eksiklik tespit edilirse idari yaptırımların da uygulandığını bildirdi. BTK, “Bununla birlikte teknik olarak arayan hat bilgisinin manipüle edilmesi mümkün olup, zaman zaman ilgili mevzuat ihlal edilmek suretiyle arayan hat bilgisinin değiştirildiği ve aranan tarafın mağduriyetine sebep olan olayların yaşandığı bilinmektedir. Bu kapsamda ihlali tespit edilen işletmecilere ilgili mevzuat çerçevesinde idari yaptırım uygulanmaktadır” ifadelerini kullandı.

Diğer numaralardan farksız

BTK, şikayet konusu olan 0 850 alan kodlu numaraların, “coğrafi olmayan numaralar” kategorisinde yer aldığını ve sabit telefon hizmeti sunan işletmeciler tarafından bir coğrafi sınırlama olmaksızın kullanılabildiğini kaydetti. BTK, “Bu numaralar da, coğrafi numaralar(örneğin, Ankara için 312xxxxxxx, İstanbul için 212xxxxxxx veya 216xxxxxxx gibi) veya mobil numaralar (örneğin 532xxxxxxx veya 542xxxxxxx) gibi Kurum tarafından ilgili mevzuatta yer alan prosedür çerçevesinde işletmecilere tahsis edilmekte olup, bu anlamda diğer numaralardan bir farkı bulunmamaktadır” ifadelerini kullandı.

BTK, 0 850 alan kodlu konumdan bağımsız numaraların yalnızca dolandırıcılık amaçlı kullanıldığına ilişkin “yanlış bir algı” bulunduğu tespitini yaparak, ancak, bu numaraların pek çok banka, havayolu şirketi gibi kurumsal şirketler tarafından da kullanıldığına dikkat çekti.

Dolandırıcılığa bakılmalı

BTK, numaraya değil dolandırıcılık girişimine odaklanılması gerektiğine işaret ederek şu değerlendirmeyi yaptı: “Burada yanlış anlamanın, numaranın dolandırıcılık faaliyetinin asli unsuru olarak görülmesinden kaynaklandığı değerlendirilmektedir. Oysa ki bir dolandırıcılık faaliyetinin, arayan numaranın coğrafi numara, mobil numara veya 444xxxx yapısındaki yerel aranır bir numara olarak gösterilmesi yoluyla da yapılması mümkündür. Burada dolandırıcılık faaliyetinin gerekçesi, dolandırıcılık yapan taraflara 850xxxxxxx alan kodlu numara tahsis edilmiş olması değil, dolandırıcılık yapma iradesidir.”