Turgay ÖZBEK - DÜNYA HALİ
  Güncelleme: 11-10-2020 20:47:00   25-03-2020 17:25:00

Kapadokya Misyonerleri

      Okuduğum kitabın adı “Kapadokya’daki Amerikalı Misyonerlerin Bilinmeyen Tarihi (1853-1903)”. Kitabın ilk baskısı 2018 Haziran ayında Yapı Kredi Yayınları tarafından yapılmış. ISBN 978-975-08-4266-5.

     Yazarı Wilson Amos Farnsworth (1822-1912) Kayseri, Ankara, Yozgat, Nevşehir, Niğde illerinde, buraların kazaları ve köylerinde misyonerlik yapmış. Orta Anadolu’yu karış karış dolaşarak çoğu at sırtında 120 bin kilometre yol kat etmiştir. Türkiye’de yaşadıklarını yıl yıl yazarak bir kitap taslağı haline getiren Farnsworth, notlarını yayımlayamadan 1912 yılında vefat etmiştir. Bu kitap taslağı, Mehmet Şahin tarafından 2015 yılında Harvard Üniversitesi Kütüphanesi misyoner arşivinde bulunmuş, Türkçeye çevrilerek, esere birçok bilgi, görsel ve dipnot eklenmiştir.

      Mehmet Şahin, 1944 yılında Kayseri’de doğmuş, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi’nden 1968 yılında mezun olmuş, 1980 yılında Manchester Üniversitesi’nden iktisadi kalkınma dalında lisansüstü diploma derecesi almıştır. 1989 yılında profesör olan Şahin, 1992-2000 yılları arasında Erciyes Üniversitesi Rektörlüğü görevinde bulunmuştur.

      Yazar Farnsworth’un mensubu olduğu American Board, Evancelik (İncilî) Hıristiyanlar tarafından 1810 yılında kurulmuştur. “İlk günden itibaren American Board’un en önemli hedefi, Kutsal Topraklar (Holy Land ) olarak adlandırılan Filistin, Anadolu’nun Akdeniz ve Ege bölgeleri, buralardaki Yahudiler ve Hıristiyanlar olmuştur. Misyonerler, “Hem İstanbul’daki incelemeleri hem değişik bölgelerde yaptıkları keşif gezilerindeki gözlemleri neticesinde Ermenilere yaklaşmanın daha kolay olabileceği kanaatine varmışlar ve onları ana hedef kitlesi haline getirmişlerdir. Her sınıftan insana yaklaşmanın en iyi yolunun sağlık hizmetleri sunmak olduğunu görmüşler. İstanbul, Merzifon, Kayseri, Sivas, Erzurum, Harput, Van, Antep, Mardin ve Diyarbakır’da hastaneler açmışlardır.” Kayseri’ye gelen ilk Amerikalı misyoner olan Elnathan Gridley, 1827 yılında Kayseri’den yazdığı          mektupta Kapadokya bölgesindeki Rum ve Ermenilerin “tamamının Türkçe konuştuğunu, bu bölgeye Yunan ve Ermeni harfleriyle Türkçe yazılmış dini kitaplar gönderilmesinin çok yararlı olacağını” belirtmiştir.

      Sonuç olarak, Anadolu’daki Evancelik misyonerlerin faaliyetlerinin rakamlara yansıyan sonuçları özetle aşağıdaki gibidir.

      Yazar Farnsworth’un anıları, doğal olarak, misyonerlik faaliyetlerini detaylı olarak kapsamakla birlikte o dönemin (1853-1903) Anadolu’sunun gündelik yaşamından geniş kesitler sunmakta.

      “1873-1874 kışı müthişti, büyük bir felaket yaşandı ve Kayseri bölgesinin biraz batısındaki mıntıkalarda pek çok insan açlıktan öldü. … Sokaklarda ölenlerin bazen dört gün boyunca gömülmeden kaldıklarını ve cesetlerinin köpekler tarafından parçalandığını anlattılar.”

       “Birkaç yıldan beri Çanakkale taraflarından sökün edip gelen çekirge sürüleri, 1880 yılı yazında Yenikent’e [Ankara] kadar ulaştı. Geç geldikleri için fazla bir zarar veremediler fakat büyük miktarda larva bıraktılar. … 1881 baharının ilk günlerinde, minik çekirgelerden oluşan sürüler topraktan fışkırmaya başladı.”

      “6 Ocak [1893] Cuma gecesi, Kayseri ve Talas’ın değişik yerlerinde ve hatta söylendiğine göre, civardaki bazı köy ve kasabalarda kışkırtıcı nitelikli olduğu söylenen bildiriler [yaftalar] asıldı ve dağıtıldı. Bunun tümüyle bir Ermeni tezgahı olduğuna dair deliller artınca Müslümanların fanatik kesimleri galeyana geldiler fakat hükümet yetkililerinin ve din adamlarının fevlalade basiretli çabaları sayesinde bunlar yatıştırıldı”.

      1894 yılı başlarında “Dr. Dodd, halkı hastalığa [Asya kolerası] karşı hazırlamak için, elde ne tür çareler bulunduğunu ve bunların nasıl kullanılacağını anlatan bir çok broşür dağıtmak suretiyle çok önemli bir görev yaptı. Haziran ortalarında hastalık hem Kayseri hem civardaki kasabalara ulaştı ve şehirdeki toplam ölü sayısı muhtemelen 750 civarında kaldı.”

 

  FACEBOOK YORUM
Yorum
  YAZARIN DİĞER YAZILARI
BİZİ TAKİP EDİN
  • Tüm Anketler
    İSTANBUL BÜYÜKŞEHİR BELEDİYE BAŞKANI KİM OLMALI?
    YUKARI