Turgay ÖZBEK - DÜNYA HALİ
  Güncelleme: 28-11-2021 20:21:00   02-06-2021 16:57:00

2002'nin 18 yıl öncesi, 18 yıl sonrası

          Cari Denge, en basit tanımıyla, bir yılda (ya da bir ayda) bir ülkenin kazandığı döviz ile harcadığı dövizin farkıdır. Eksi Cari Denge, yani Cari Açık veren bir ülke kazanabildiği dövizden fazlasını harcıyor demektir ki Türkiye bu tür ülkeler arasındadır.

          2002 sonrasında Cari Açığımız adeta patladı; öncesinde 18 yılın ortalama Cari Açığı yıllık 1,2 milyar $ iken, sonraki 18 yılda yıllık ortalama 31,7 milyar $'a çıktı. Bu demektir ki ülke olarak son 18 yılda x 31,7 = 570 milyar $ kazanmadığımız dövizi harcamışız. Bu önceki 18 yıllık dönemde toplam 21 milyar $ idi; denilebilir ki son 18 yılın "bolluk, ferahlık" farkı 21 ile 570 arasındaki farktır.

          Cari Açık veren bir ülke ya yurtdışından döviz borçlanır ya da yabancılara dövizle ülkeden bir şeyler satar. Ülke olarak dış borcumuz son 18 yılda 125 milyar $'dan 435 milyar $'a çıktığına göre, kazanmadan harcadığımız dövizin 435 - 125 = 310 milyar $'ını borçlanmışız.

          Kalan 570 - 310 = 260 milyar $ nereden geldi dersek; üç yol mevcut.

          Yabancı sermaye gelir; şirket kurma, şirket satın alma, veya "sıcak para" ya da "portföy yatırımı" diye adlandırılan hisse senedi / devlet tahvili alma. Ülkemizde Cari Açığın, borçlanma dışında karşılandığı en büyük kaynak bu "sıcak para" türüdür.

          Yabancıya mal satılır; arsa / ev gibi ki 5-10 milyar $'ı geçmez.

          Ya da döviz rezervleri azalır, "cepten yemek" gibi. Merkez Bankasının sattığı, polemiklere konu olan, 128 milyar $'ın yabancılara giden kısmı da bu çeşittendir.

          Cari Açık vermek kader midir? Hayır, değildir. Almanya ve Japonya yıllardır Cari Fazla verir. Yakın zamanda Çin devasa Cari Fazla veren bir ülke haline gelmiştir. Belki bizim için asıl ilginci, 1997 ve öncesinde yıllık ortalama 3 milyar $ Cari Açık veren Güney Kore'nin sonraki yıllarda ortalama 39 milyar $ Cari Fazla veren bir ülkeye haline dönüşmesidir, Samsung, Hyundai gibi global markalarıyla.

          Biz -1'i -32 yapar iken, Güney Kore -3'den +39'a dönmüş ve bizden üç kat daha zengin duruma gelmişler; öğreneceğimiz çok şey var gibi.

 

  FACEBOOK YORUM
Yorum
  YAZARIN DİĞER YAZILARI
BİZİ TAKİP EDİN
  • Tüm Anketler
    İSTANBUL BÜYÜKŞEHİR BELEDİYE BAŞKANI KİM OLMALI?
    YUKARI