Yüzde kaç büyürüz?

            Korkut Boratav hocanın yazdıklarından en son Mayıs ayında alıntılar yapmıştım. Şimdi, 10 Eylül 2021 tarihli "Yakın geçmişten bugüne kısa bir bilanço" başlıklı yazısından bahsetmek istiyorum.

            Hükümetin Eylül başında açıkladığı "Orta Vadeli Program"da (OVP'de) 2022-2024 dönemi için yıllık %5,5'luk büyüme öngörüsü yapılmış. Halbuki, Uluslararası Para Fonu (IMF) Temmuz ayında açıkladığı raporunda Türkiye için 2022-2026 yıllarının büyüme eğilimini ("potansiyel büyüme hızı"nı) %3,3'e indirmişti. Bu tahminlerin hangisi daha gerçekçi?

            Korkut Boratav hoca, önceki OVP öngörülerinin gerçekleşme performansını da dikkate alarak, önümüzdeki üç yıl için %5,5'luk öngörüyü fazla iyimser buluyor. İlaveten, IMF'in büyüme oranlarını tahmin etmekte kullandığı "üretim fonksiyonuna dayalı" modellemenin dünyada ciddiye alındığını belirtiyor. Şimdi bu hususun üzerinde duralım biraz.

            Konuşulan tartışılan "büyüme" Gayri Safi Yurt İçi Hasıla (GSYİH) büyümesidir. Yani, basit bir dille, "Ülkenin Geliri"ndeki artış oranıdır. Türkiye'nin son 60 yılı iniş ve çıkışlarla dolu olup yıllık gelir büyümesinin ortalaması yaklaşık %5'tir; +%11 ile -%6 bandında seyretmiştir.

            Ekonomi evreninde, GSYİH yani Ülke Geliri, Ülke İçi Üretim'e eşit olarak tanımlanır. Bu bir tanımdır ve genel kabul görür.     

            Yıl kapandıktan sonra yapılan fiili ölçümlerde, Ülke Geliri = Ülke İçi Üretim = Tüketim +Yatırım +İhracat -İthalat denklemi kullanır ki bu "tüketime dayalı" ölçümdür. Bu hesabın dayanağı olan "ülkede üretilen, ülke içinde veya dışında tüketilir" varsayımı da genel kabul görür. Diğer taraftan, bu hesabın alternatifi olan, üretimi doğrudan ölçmeye kalkışacak yöntem zordur ve pek uygulanmaz. İşte, IMF'in bu zor yöntemi kullanarak öngörülerini yaptığını anlıyoruz Korkut Boratav hocanın yazısından.

            Bu zor olan "üretim fonksiyonuna dayalı" modelleme kullanılınca ne oluyor? Türkiye'nin büyük bir ayıbı ortaya çıkıyor. Nedir bu? “Erken sanayisizleşme”. En basit anlatımıyla, henüz "zengin" ülkeler sınıfına yükselmemişken onlar gibi sanayiden kaytarma. Bu çok derin bir konu, ilgilenenler internetten okuyabilirler. Ben başka bir yazımda az ve öz anlatmaya çalışırım.

            Başa dönecek olursak, 2022-2024 döneminde yüzde kaç büyürüz? OVP'deki gibi %5,5 mu, IMF'in dediği gibi %3,3 mü? Merakla bekliyoruz.

            Ve yazımı %5,5'un kerametini Korkut Boratav hocadan naklederek bitireyim. "Niçin %5,5?  Yüzde 5’i aşan bir büyüme hızı sağlanmadan bugünkü işsizlik oranları düşmeyeceği için… Bu öngörü sayesinde [OVP] önümüzdeki üç yılın işsizlik oranlarını da aşağı çekiyor."