YENİ DÜZENLEME İLE; DENETİMLİ SERBESTLİK VE KOŞULLU SALIVERİLMENİN YENİ ORANLARI VE YARARLANMA ŞARTLARI

TBMM Genel Kurulu’nda görüşmeleri aralıksız bir haftadır süren ve 110 binin üzerinde mahkûmu ilgilendiren infaz teklifi yasalaşmış bulunmaktadır. Yeni İnfaz Kanunu kapsamında infaz hesaplarının kolay yapılabilmesi için aşağıdaki şekilde düzenleme ve kısa özetleme yapılmıştır. Bu kapsamda;

* Koşullu salıverme oran ve süreleri,

* Denetimli serbestlik oran ve süreleri,

* Suç tarihi 30.03.2020 tarihinden önce olan hükümlüler için koşullu salıverme ve denetimli serbestlik oran ve süreleri,

* Suç tarihi 30.03.2020 tarihinden sonra, ancak yeni infaz yasasının resmi gazetede yayınlanmasından önce işlenen suçlarda koşullu salıverme ve denetimli serbestlik oran ve süreleri,

Hakkında değerlendirme yapılmıştır.

KOŞULLU SALIVERME ORAN VE SÜRELERİ

TBMM Genel Kurulunda kabul edilen Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapan Kanun'a göre, 5275 sayılı CGTİHK m. 107/2 gereği koşullu salıverilme oranı 2/3’den, 1/2’ye indirilmiştir. Yeni İnfaz Kanunu kapsamında belirli süreli hapis cezasına mahkûm olanlar cezalarının yarısını (½)’sini iyi halli olarak ceza infaz kurumunda çektikten sonra koşullu salıvermeden yaralanabileceklerdir. Ancak TCK da ve diğer özel kanunlarda tanımlanan bazı suçlar bakımından istisna getirilmiş ve değişikliğe gidilmemiştir.

 

Ergin Kişiler için:

1-Kasten Öldürme suçları (TCK 81, 82, 83)

2- İşkence suçu (TCK 94 ve 95)

3- Eziyet suçu (TCK 96)

4- Cinsel dokunulmazlığa karşı suçlar (TCK 102/1-2, 103, 104/2-3)

5- Reşit olmayanla cinsel ilişki (TCK 104/1)

 6- Cinsel taciz (TCK 105)

7- Devletin sırlarına karşı suçlar (TCK 326-339 arası)

8- Suç işlemek için örgüt kurmak veya yönetmek ya da örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenen suçlar

9- Özel hayata ve hayatın gizli alanına karşı suçlar (TCK 132, 133, 134, 135, 136, 137, 138)

10- Mükerrirler (TCK 58) 

11-Uyuşturucu suçları (TCK 188)

12-Terör suçları (3713 sayılı TMK uygulananlar)

 

Çocuklar için:

1-Cİnsel dokunulmazlığa karşı suçlar (TCK 102, 103, 104, 105)

2- Uyuşturucu suçları (TCK 188)

3- Terör suçları (3713 sayılı TMK uygulananlar)

4- Suç işlemek için örgüt kurmak veya yönetmek ya da örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenen suçlar Yönünden yeni bir düzenleme yapılmamış indirimin dışında tutulmuştur.

 

• Ağırlaştırılmış müebbet cezası alanlar ile müebbet hapis cezası alanlar yönünden tekerrür halinde bir değişikliğe gidilmiştir. Tekerrür hâlinde işlenen suçtan dolayı mahkûm olunan;

• Ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasının 39 yılının,
• Müebbet hapis cezasının 33 yılının,
• Birden fazla süreli hapis cezasına mahkûmiyet hâlinde en fazla 32 yılının,
• Süreli hapis cezasında suçun niteliğine göre 2/3 yahut ¾ ünü ceza infaz kurumunda geçiren koşullu salıverilmeden yararlanabilir.

DENETİMLİ SERBESTLİK ORAN VE SÜRELERİ

5275 sayılı CGTİHK 105/A maddesi gereği;

Koşullu salıverilme için hükümlünün ceza infaz kurumlarında geçirmesi gereken sürenin 4/5’ünü ceza infaz kurumunda geçirmesi ve açık ceza infaz kurumunda veya çocuk eğitim evinde bulunan iyi halli hükümlünün talebi söz konusu olduğunda, cezasının koşullu salıverilme tarihine kadar olan kısmının denetimli serbestlik tedbiri uygulanarak infazına, ceza infaz kurumu idaresince hazırlanan değerlendirme raporu dikkate alınarak, hükmün infazına ilişkin işlemleri yapan Cumhuriyet başsavcılığının bulunduğu yer infaz hâkimi tarafından karar verilebilir.

Dolayısıyla denetimli serbestlik tedbiri uygulanarak cezanın infazında koşullu salıverilme için hükümlülerin ceza infaz kurumlarında geçirmeleri gereken sürenin 4/5’ini cezaevinde geçirmeleri gerekmektedir. Bu kapsamda hükümlünün koşullu salıverilmeye esas alınacak sürenin yarısının 1/5’ini denetimli serbestlikte geçirilmesi mümkün olacaktır. İşbu madde uyarınca hükümlü Denetimli Serbestlikten en fazla 3 yıl süre ile faydalanabilir.

Bunların dışında belirtmek gerekir ki; değişiklik ile eski yasa metninde belirtilen hükümlünün açık ceza infaz kurumunda cezasını çekerken koşullu salıverilmesine bir yıl veya daha az süre kalması şartı ve açık ceza evinde cezasının son altı ayını kesintisiz olarak geçirme koşulları aranmamaktadır.

5275 sayılı CGTİHK 105/A-3 maddesi gereği;

1. Açık ceza infaz kurumuna ayrılma şartları oluşmasına karşın, iradesi dışındaki bir nedenle açık ceza infaz kurumuna ayrılamayan veya bu nedenle kapalı ceza infaz kurumuna geri gönderilen iyi hâlli hükümlüler, diğer şartları da taşımaları halinde,
2. 0-6 yaş grubunda çocuğu bulunan kadın hükümlüler,
3. Maruz kaldıkları ağır bir hastalık, engellilik veya kocama nedeniyle hayatlarını yalnız idame ettiremeyen hükümlüler

koşullu salıverilme için ceza infaz kurumlarında geçirmeleri gereken sürenin 3/5’ini ceza infaz kurumunda geçirmeleri ve diğer şartları da taşımaları halinde Denetimli Serbestlikten yararlanabileceklerdir. Ağır hastalık, engellilik veya kocama hâli, Adlî Tıp Kurumundan alınan veya Adalet Bakanlığınca belirlenen tam teşekküllü hastanelerin sağlık kurullarınca düzenlenip Adlî Tıp Kurumunca onaylanan bir raporla belgelendirilmelidir.

Dolayısıyla değişiklik kapsamında; 0-6 yaş grubunda çocuğu bulunan kadın hükümlüler, ağır bir hastalık, engellilik veya kocama nedeniyle hayatlarını yalnız idame ettiremeyenler, koşullu salıverilme için ceza infaz kurumlarında geçirmeleri gereken sürenin 3/5’ni cezaevinde geçirmelidir. İşbu fıkra uyarınca söz konusu kişiler Denetimli serbestlikten en fazla 4 yıl süre ile faydalanabilecektir.

Yeni yasanın yürürlüğe girmesinden sonra, hükümlülerin cezalarında; koşullu salıverme oranı 1/2 olmuştur ve 1/5 oranında nispi denetimli serbestlik indirimi uygulanacaktır.

 

* Örnek verecek olursak; madde kapsamında istisna oluşturmayan bir suçu işlemiş hükümlü 20 yıl hapis cezası almış ise ½ koşullu salıverme oranı uygulandığında (20 yılın ½ si 10 yıl eder) ceza infaz kurumunda geçirmesi gereken süre 10 yıl olacaktır. Koşullu salıverme süresinin 1/5’i oranında da nispi denetimli serbestlik indirimi uygulanacağından (10 yılın 1/5’i 2 yıl eder) bu kişi 2 yıl denetimli serbestlikte kalacak. Dolayısıyla istisna kapsamı dışında bir suçtan 20 yıl ceza alan bir hükümlünün cezaevinde geçireceği süre 8 yıldır. ( 10 yıl - 2 yıldan) Ayrıca unutulmamalıdır ki bu kişi denetimli serbestlikten en fazla 3 yıl süre ile yararlanabilecektir.

 

Yeni yasanın yürürlüğe girmesi ile birlikte ağır bir hastalık- engellilik veya kocama nedeniyle hayatlarını yalnız idame ettiremeyenler ve 0-6 yaş grubunda çocuğu bulunan kadın hükümlülerin infaz kurumlarında geçirmeleri gereken süre 3/5 olarak uygulanacaktır. Dolayısıyla bu kişilere 2/5 denetimli serbestlik indirimi uygulanacaktır.

 

* Örnek vermek gerekirse; 20 yıl hapis cezası alan ve yukarıda belirtilen gruba giren hükümlü için ½ koşullu salıverme indirimi uygulanacaktır (20’nin ½ si 10’dur). Bu kapsamda söz konusu hükümlünün ceza infaz kurumunda geçirmesi gereken süre 10 yıl olacaktır. Koşullu salıverme süresinin 2/5’i oranında da nispi denetimli serbestlik indirimi uygulanacağından (10 yılın 2/5’i 4 yıl eder) bu kişi 4 yıl denetimli serbestlikte kalacaktır. Dolayısıyla bu gruba giren hükümlümüm 20 yıl ceza aldığı takdirde cezaevinde geçireceği süre 6 yıldır. Ayrıca unutulmamalıdır ki bu gruba giren hükümlüler denetimli serbestlikten en fazla 4 sene yararlanabileceklerdir.

Ancak yapılan düzenlemelerde Geçici Madde 6 kapsamında yeni düzenleme ile 5275 sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun'un 105/a maddesinde yapılan değişiklik 30.03.2020 tarihinden sonra işlenen suçları kapsayacaktır.

 

30.03.2020 TARİHİNDEN ÖNCE İŞLENEN SUÇLAR HAKKINDA UYGULANACAK MEVZUAT

 

* 5275 sayılı CGTİHK Geçici 6/1. maddesi gereği, 30.03.2020 tarihine kadar işlenen suçlarda kanunun 107/2. Maddesinde düzenlenen koşullu salıverme oranı, 2/3’ten 1/2 ’ ye indirilmiş, ayrıca Denetimli Serbestlik Süresi 1 yıldan, 3 yıla çıkarılmıştır. Ayrıca madde kapsamında bu hükümler iyi halli olmak koşuluyla kapalı cezaevinde kalan hükümlüler hakkında da uygulanacaktır.

Maddenin istisnası olan suçlar aşağıdaki gibidir:

 

1. Kasten Öldürme (TCK m. 81-82-83)
2. Üstsoya, altsoya, eşe veya kardeşe ya da beden veya ruh bakımından kendisini savunamayacak durumda bulunan kişiye karşı işlenen kasten yaralama ve neticesi sebebiyle ağırlaşmış yaralama,
3. Neticesi sebebiyle ağırlaşmış yaralama (TCK m. 87/2-d)
4. İşkence (TCK m. 94-95)
5. Eziyet (TCK m. 96)
6. Cinsel dokunulmazlığa karşı işlenen suçlar (TCK m. 102-103-104-105)
7. Uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti (TCK m. 188)
8.  Özel hayata ve hayatın gizli alanına karşı suçlar (TCK m.132- 138 arası)
9. Devletin güvenliğine karşı suçlar (TCK m. 302-339 arası)
10. Terör suçları

 

Yeni infaz yasasından önce; 5275 Sayılı CGTİHK Geçici m. 6/1 gereği; 01.07.2016 tarihinden önce işlenen suçlarda, istisna olarak belirtilenler suçlar hariç ½ koşullu salıverme indirimi ve 2 yıl denetimli serbestlikten yararlanıyordu. Yeni yasa ile birlikte 5275 sayılı Kanunun Geçici 6/1. maddesinde değişiklik yapılarak 1/2 koşullu salıverme indirimi ve Denetim süresi de “1” yıldan “3” yıla çıkarılmıştır.

 

Geçici 6. maddede sayılan istisna suçlar hariç, 6 yıl veya  daha az hapis cezası alan ve suç tarihi 30.03.2020 den önce olan bir hükümlü; ½ şartlı tahliye indiriminden yararlanacaktır. Bu kapsamda söz konusu hükümlünün ceza infaz kurumunda geçirmesi gereken süre 3 yıl olacaktır. Söz konusu hükümlü 3 yıl da denetimli serbestlik indiriminden yararlanacak ve İnfaz Hâkiminin vereceği denetimli serbestlik kararı ile cezaevinden çıkacaktır.

 

Önceki yasada bu hükümlünün haktan yararlanması için açık cezaevinde bulunması gerekiyordu, ancak yapılan değişiklik ile 5275 sayılı CGTİHK Geçici 6/3. maddesi gereği, İyi halli olmak koşuluyla kapalı ceza infaz kurumlarında bulunan hükümlüler de bu haktan yararlanabileceklerdir.

 

Bu yasanın en pratik sonucu, suç tarihi 30.03.2020 tarihinden önce olan ve hapis cezası 6 yıl veya daha az olan hükümlüler, suçları yukarıda belirtilen istisna suçların dışında ise, İnfaz Hâkiminin Denetimli Serbestlik kararı ile serbest kalacaktır.

 

• Yapılan yeni değişiklik kapsamında 5275 sayılı CGTİHK Geçici 6/2. maddesi gereği; aşağıdaki istisnalar hariç olmak üzere 30.03.2020 tarihinden önce işlenen suçlar bakımından; 0-6 yaş grubu çocuğu bulunan kadın hükümlüler ile 70 yaşını bitirmiş hükümlüler Denetim Süresi 2 yıldan 4 yıla çıkarılmıştır.

 

Maruz kaldığı ağır bir hastalık, engellilik veya kocama nedeniyle hayatını yalnız idame ettiremeyen 65 yaşını bitirmiş hükümlülerin koşullu salıverilmeleri için ceza infaz kurumlarında geçirmeleri gereken süreler, azami süre sınırına bakılmaksızın 105/A maddesinde düzenlenen denetimli serbestlik tedbiri uygulanmak suretiyle infaz edilebilir. Ağır hastalık, engellilik veya kocama hâli, Adalet Bakanlığınca belirlenen tam teşekküllü hastanelerin sağlık kurullarınca veya Adlî Tıp Kurumunca düzenlenen bir raporla belgelendirilir.

İş bu maddenin istisnaları aşağıdaki gibidir:

1. Türk Ceza Kanununun kasten öldürme suçları (madde 81, 82 ve 83),
2. Cinsel dokunulmazlığa karşı işlenen suçlar (madde 102, 103, 104 ve 105),
3. Özel hayata ve hayatın gizli alanına karşı suçlar (madde 132, 133, 134, 135, 136, 137 ve 138)
4. İkinci Kitap Dördüncü Kısım Dördüncü, Beşinci, Altıncı ve Yedinci Bölümünde tanımlanan suçlar ile Terörle Mücadele Kanunu kapsamına giren suçlar

• Yapılan değişiklik kapsamında 5275 sayılı CGTİHK Geçici 6/2. maddesi gereği 30.03.2020 tarihinden önce işlenen suçlar bakımından, tabi olduğu infaz rejimine göre belirlenen koşullu salıverilme süresinin hesaplanmasında;

• Hükümlünün 15 yaşını dolduruncaya kadar ceza infaz kurumunda geçirdiği 1 gün, 3 gün olarak,
• Hükümlünün 18 yaşını dolduruncaya kadar ceza infaz kurumunda geçirdiği 1 gün, 2 gün olarak dikkate alınır.

SUÇ TARİHİ 30.03.2020 TARİHİNDEN SONRA, ANCAK YENİ İNFAZ YASASININ RESMİ GAZETEDE YAYINLANMASINDAN ÖNCE OLAN SUÇLAR HAKKINDA UYGULANACAK MEVZUAT

Yapılan değişiklik kapsamında 5275 sayılı CGTİHK Geçici 9/1. maddesi aşağıdaki gibidir:

“ Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten önce işlenen suçlar nedeniyle verilen mahkumiyet kararları bakımından, 105/A maddesinin uygulanmasına ilişkin olarak, bu maddeyi ihdas eden Kanunla söz konusu maddede yapılan değişiklikten önceki ve sonraki hükümler bir bütün olarak ayrı ayrı değerlendirilir ve hükümlünün lehine olan düzenleme uygulanır. 105/A maddesinin değişiklikten önceki hükümleri değerlendirilirken, birinci fıkrasının (a) bendinde ve ikinci fıkrasında belirtilen altı aylık süre şartı ile birinci fıkrasının (b) bendinde belirtilen cezanın belirli bir süre infaz edilmesine ilişkin şart uygulanmaz.”

Bu kapsamda TCK m. 7/3 son derece önemlidir. Söz konusu maddede “Hapis cezasının ertelenmesi, koşullu salıverilme ve tekerrürle ilgili olanlar hariç; infaz rejimine ilişkin hükümler, derhal uygulanır” denerek koşullu salıverme, erteleme, tekerrür hariç, infaz rejimine ilişkin hükümlerin derhal uygulanacağı belirtilmektedir. Kanunun bu hükmü koşullu salıverme konusunda lehe kanun hükmünün geçerli olacağını belirtmektedir. Dolayısıyla koşullu salıverme kapsamında lehe kanun hükmü geçerli olduğundan, hükümlünün işlediği suçun suç tarihindeki infaz kanununa göre yatacağı süre hesaplanır, sonrasında yine hükümlünün yakalanıp cezaevine alındığı tarihte yürürlükte olan infaz kanununa göre müddetnamesi yapılarak yatacağı süre hesaplanır.

 

 Ayrıca suç tarihi ile hükümlünün yakalandığı tarih arasında çıkmış bir infaz yasası var ise buna göre de müddatnamesi hesaplanacak ve bu hesaplamalar sonucunda koşullu salıverme açısından hükümlünün lehine olacak infaz kanunu hangisi ise o kanunun uygulanması gerekmektedir.

 

Geçici 9. Madde metninden de anlaşılacağı üzere maddede belirtilen hükümlünün koşullu salıverme süresi hesaplanırken, önceki ve sonraki hükümler bir bütün olarak ayrı ayrı değerlendirilecek ve hükümlünün lehine olan düzenleme uygulanacaktır. Yine madde metninden anlaşılacağı üzere; Denetimli Serbestlik süresini belirten 105/A maddesinin değişiklikten önceki hükümleri değerlendirilirken, birinci fıkrasının (a) bendinde ve ikinci fıkrasında belirtilen altı aylık süre şartı ile birinci fıkrasının (b) bendinde belirtilen cezanın belirli bir süre infaz edilmesine ilişkin şart uygulanmayacaktır.

 

Sonuç olarak; 30.03.2020 tarihinden sonra, ancak yeni İnfaz Kanunu’nun Resmi Gazetede yayınlanmasından önce olan hükümlülerin cezaevinde kalacakları süre hesaplanırken koşullu salıverme ve denetim süresi dikkate alınarak hükümlülerin lehine olan belirlenmeli ve bu kanuna göre hareket edilmesi gerekmektedir.